عقد خارج لازم چیست؟

📜 «عقد خارج لازم چیست؟ راهی برای جلوگیری از فسخ قراردادهای جایز»

📜 «چگونه با عقد خارج لازم، قراردادهای قابل فسخ را ایمن کنیم؟»

عقد خارج لازم یک ترفند حقوقی هوشمندانه است! این روش به شما کمک می‌کند قراردادهای معمولی (که هر طرف می‌تواند آنها را فسخ کند) را به قراردادهای محکم و غیرقابل فسخ تبدیل کنید.

💡 مفهوم ساده:

عقد خارج لازم مثل یک “جعبه امن” برای قراردادهای معمولی است! این روش به شما کمک می‌کند قراردادهایی که طبیعتاً قابل فسخ هستند (مثل وکالت) را غیرقابل فسخ کنید.

 

🛡️ چرا به این تکنیک نیاز داریم؟

✅وقتی می‌خواهید قرارداد جایز (مثل وکالت) را ایمن کنید

✅وقتی نمی‌خواهید طرف مقابل یکطرفه قرارداد را فسخ کند

✅وقتی نیاز به تضمین بیشتر برای اجرای قرارداد دارید

 

 

📋 شرایط اصلی:

  1. باید در قالب یک عقد لازم (مثل ازدواج یا بیع) ثبت شود
  2. طرفین باید اهلیت کامل داشته باشند
  3. موضوع قرارداد باید کاملاً مشخص باشد
  4. هدف قرارداد باید مشروع باشد

 

⚖️ نمونه کاربردی:

“شخصی به همسرش وکالت طلاق می‌دهد، امّا با شرط عدم عزل در ضمن عقد نکاح، اینجا وکالت که ذاتاً جایز است، با این شرط غیرقابل فسخ می‌شود.”

 

⚠️ هشدار حقوقی:

این شرط حتماً باید:

✅به صورت کتبی ثبت شود

✅در ضمن عقد لازم ذکر گردد

✅با رضایت کامل طرفین باشد

 

🎯 مزایای کلیدی:

✅ ایجاد امنیت حقوقی

✅ جلوگیری از فسخ یکجانبه

✅ قابل اجرا در محاکم قضایی

#حقوقی #قراردادها #نکات_حقوقی #عقد_خارج_لازم

 

🎯 مکانیسم عقد خارج لازم در نظام حقوقی ایران

عقد خارج لازم یکی از نوآوری‌های مهم فقه امامیه است که در ماده ۶۷۹ قانون مدنی ایران نیز به رسمیت شناخته شده است. این نهاد حقوقی راهکاری هوشمندانه برای غلبه بر محدودیت‌های عقود جایز ارائه می‌دهد.

 

مبانی فقهی:

  1. اصل حاکمیت اراده (ماده ۱۰ قانون مدنی)
  2. قاعده لزوم وفای به شرط
  3. اصل صحت در معاملات

 

کاربردهای عملی:

  1. در قراردادهای وکالت بلاعزل
  2. در شرط عدم فسخ ضمن عقد
  3. در توافق‌های مالی میان شرکا
  4. در قراردادهای کاری بلندمدت

 

نکات اجرایی:

✅ بهتر است در سند رسمی ثبت شود

✅ توصیه می‌شود با مشاوره حقوقی تنظیم گردد

✅ باید صریح و بدون ابهام باشد

 

 

تضمین‌های حقوقی:

✅قابل استناد در مراجع قضایی

✅امکان مطالبه خسارت در صورت نقض

✅قابلیت اجرای الزام به انجام تعهد

📝 عقد جایز چیست؟ قراردادی که هر لحظه ممکن است فسخ شود!”

عقد جایز نوعی قرارداد است که هر یک از طرفین هر زمان بخواهد می‌تواند آن را فسخ کند. مثل یک توافق موقت که دو طرف می‌توانند به راحتی آن را پایان دهند.

 

🔍 مثال‌های رایج:

  • قرارداد وکالت (موکل می‌تواند وکیل را عزل کند)
  • قرارداد ودیعه (امانت‌گذار می‌تواند اموالش را پس بگیرد)
  • قرارداد عاریه (قرض‌دهنده می‌تواند مالش را مسترد کند)

 

💡 ویژگی‌های کلیدی:

✔️ امکان فسخ یک‌جانبه دارد

✔️ با فوت یا دیوانه شدن هر طرف، خودبه‌خود باطل می‌شود

✔️ انعطاف‌پذیری بالایی دارد

 

⚠️ نکته مهم:

برخی قراردادهای جایز را می‌توان با عقد خارج لازم به قراردادهای غیرقابل فسخ تبدیل کرد!

 

عقد جایز: قراردادهای انعطاف‌پذیر حقوقی

در دنیای قراردادها، عقد جایز مانند یک توافق دوستانه است که طرفین هر زمان اراده کنند می‌توانند آن را پایان دهند. این نوع قرارداد برخلاف عقد لازم که پایدار و غیرقابل فسخ است، انعطاف‌پذیری بالایی دارد.

چرا از عقد جایز استفاده می‌کنیم؟

  1. برای روابط موقت: وقتی نیاز به تعهد طولانی‌مدت نداریم
  2. در موارد امانی: مثل ودیعه یا عاریه که مال باید قابل استرداد باشد
  3. برای خدمات مشاوره‌ای: مانند وکالت که ممکن است نیاز به تغییر داشته باشد

 

مهم‌ترین نمونه‌های عقد جایز:

  • وکالت: هر زمان که موکل اراده کند می‌تواند وکیل را عزل نماید
  • ودیعه: امانت‌گذار حق دارد هر زمان مالش را پس بگیرد
  • عاریه: قرض‌دهنده می‌تواند مال مورد عاریه را مسترد کند
  • شرکت غیرنقدی: تا زمانی که سرمایه به نقد تبدیل نشده

🔒 عقد لازم (قفل شده):

  • مثل خرید خانهیا عقد ازدواج
  • هیچ طرفی نمی‌تواند یکطرفه فسخ کند
  • فقط با توافق دو طرف یا به دلایل قانونی خاص پایان می‌یابد
  • مثال‌ها: بیع، اجاره، نکاح

 

🔓 عقد جایز (باز):

  • مثل وکالتیا قرارداد امانت
  • هر طرف هر وقت بخواهد می‌تواند فسخ کند
  • با فوت یا دیوانه شدن طرفین خودبه‌خود باطل می‌شود
  • مثال‌ها: ودیعه، عاریه، وکالت

 

 

📌 مقایسه کلیدی در یک نگاه:

تحلیل تفاوت‌های عقد لازم و جایز در حقوق مدنی

۱. تعریف حقوقی:

  • عقد لازم: قراردادی که هیچ یک از طرفین حق فسخ یکجانبه آن را ندارد (ماده ۲۱۹ قانون مدنی)
    • عقد جایز: قراردادی که هر یک از طرفین می‌توانند آن را برهم بزنند (ماده ۶۷۸ قانون مدنی)

۲. آثار حقوقی:

الف) در عقد لازم:

  • تعهدات طرفین پایدار است
  • نیاز به حکم دادگاه برای فسخ
  • قابل انتقال به ورثه

ب) در عقد جایز:

  • هر طرفی می‌تواند بدون دلیل فسخ کند
  • با فوت یا حجر منفسخ می‌شود
  • نیاز به دلیل برای فسخ ندارد

۳. تبدیل‌پذیری:

  • از جایز به لازم: ممکن است (با شرط عدم فسخ)
  • از لازم به جایز: ممکن نیست

۴. مصادیق کاربردی:

عقد لازم:

  • معاملات ملکی
  • قراردادهای کاری رسمی
  • عقد نکاح دائم

عقد جایز:

  • قراردادهای مشاوره
  • امانت‌داری
  • وکالت‌های ساده

۵. استثنائات مهم:

بعضی عقود ذاتاً لازم هستند اما در موارد خاص جایز محسوب می‌شوند، مثل:

  • شرکت تجاری (ذاتاً لازم، اما با فوت شریک ممکن است منحل شود)
  • مضاربه (در شرایط خاص قابل فسخ است)

 

📜 شرایط اعتبار عقد خارج لازم (به زبان ساده و کاربردی)

 

🔍 شرایط اصلی برای معتبر بودن عقد خارج لازم:

  1. رضایت واقعی طرفین
    • باید بدون اجبار یا اکراه باشد
    • طرفین باید قصد جدی برای انعقاد داشته باشند
    • مثال: اگر کسی تحت فشار مالی این شرط را بپذیرد، ممکن است باطل باشد
  2. اهلیت کامل قانونی

هر دو طرف باید:

✔️ بالغ باشند (به سن قانونی رسیده باشند)

✔️ عاقل باشند

✔️ در امور مالی، رشید باشند (سفیه نباشند)

نکته: اگر یکی از طرفین محجور باشد (مثل دیوانه)، قرارداد باطل است

  1. موضوع قرارداد باید:
    • کاملاً مشخص و تعریف شده باشد
    • قانونی و مشروع باشد
    • مثال غیرمشروع: شرط کردن وکالت برای قاچاق مواد مخدر!
  2. در ضمن عقد لازم واقع شود
    • باید در چارچوب یک عقد لازم (مثل نکاح، بیع) تنظیم شود
    • نمی‌تواند به تنهایی و مستقل باشد
  3. مشروعیت هدف
    • هدف از قرارداد نباید خلاف قانون یا اخلاق باشد
    • مثال نامشروع: شرط کردن وکالت برای فرار از پرداخت مالیات

 

⚖️ نکات حقوقی مهم:

✅ بهتر است در سند رسمی ثبت شود

✅ باید صریح و بدون ابهام باشد

✅ توصیه می‌شود با مشورت وکیل تنظیم گردد

 

⚠️ چه زمانی باطل می‌شود؟

✖️ اگر یکی از شرایط بالا رعایت نشود

✖️ اگر موضوع قرارداد غیرقانونی باشد

✖️ اگر با اکراه و اجبار تنظیم شده باشد

 

📌 مثال عملی:

“شرط وکالت بلاعزل زن در طلاق ضمن عقد نکاح:

  • اگر در سند رسمی ازدواج ثبت شود
  • با رضایت کامل زوجین
  • بدون هیچ اکراهی

معتبر و قابل اجراست”

  1. شرایط شکلی:
    • انعقاد در قالب عقد لازم پایه (ماده ۶۷۹ ق.م)
    • تصریح به شرط ضمن عقد
    • رعایت تشریفات تنظیم سند (در موارد نیاز به سند رسمی)
  2. شرایط ماهوی:

الف) شرایط عمومی صحت معامله (ماده ۱۹۰ ق.م):

    • قصد و رضا
    • اهلیت طرفین
    • موضوع معین
    • مشروعیت جهت معامله

ب) شرایط اختصاصی:

    • عدم تناقض با ذات عقد جایز
    • عدم مخالفت با قواعد آمره
  1. آثار حقوقی عدم رعایت شرایط:
    • بطلان نسبی (در صورت فقدان رضا)
    • بطلان مطلق (در صورت نامشروع بودن موضوع)
    • عدم قابلیت استناد (در صورت عدم اهلیت)
  2. رویه قضایی:
    • تأکید بر لزوم تصریح به شرط
    • ضرورت احراز قصد واقعی طرفین
    • توجه به عرف و عادت مسلم در تفسیر شرط
  3. نکات کاربردی برای تنظیم:
    • ذکر صریح عبارت “به عنوان عقد خارج لازم”
    • تعیین دقیق حدود و ثغور شرط
    • پیش‌بینی ضمانت‌اجرا برای تخلف از شرط🔒 مهم‌ترین مزایا و کاربردهای عقد خارج لازم:
      1. پایدار کردن قراردادهای شکننده
        • تبدیل عقد جایز (مثل وکالت) به توافقی غیرقابل فسخ
        • مثال: وکالت بلاعزل در طلاق که شوهر نمی‌تواند آن را لغو کند
      2. ایمن‌سازی روابط مالی
        • جلوگیری از فسخ یکجانبه‌ی قراردادها توسط طرف مقابل
        • مثال: شرط عدم فسخ قرارداد مشارکت در یک کسب‌وکار
      3. کاهش ریسک حقوقی
        • ایجاد تضمین اجرای تعهدات حتی اگر یک طرف پشیمان شود
        • مثال: شرط وکالت غیرقابل عزل در معاملات ملکی
      4. حفظ حقوق طرف ضعیف‌تر
        • حمایت از طرفی که ممکن است در معرض سوءاستفاده قرار گیرد
        • مثال: شرط وکالت همسر در طلاق برای پیشگیری از سوءاستفاده مرد
      5. انعطاف در قراردادها
        • امکان سفارشی‌سازی توافق‌ها بر اساس نیازهای خاص

      ⚖️ نمونه‌های کاربردی در زندگی واقعی:

      ✔️ در ازدواج:

      • ثبت وکالت بلاعزل زن در طلاق ضمن عقد نکاح

      ✔️ در کسب‌وکارها:

      • شرط عدم فسخ قرارداد وکالت فروش ملک در ضمن عقد بیع

      ✔️ در قراردادهای مالی:

      • تضمین عدم عزل وکیل در وصول طلب به همراه شرط در عقد لازم

       

       

      📢 چرا این تکنیک هوشمندانه است؟

      • حقوقی: از نظر قانونی قابل اجرا و استناد در دادگاه‌ها
      • اقتصادی: هزینه‌های ناشی از فسخ قراردادها را کاهش می‌دهد
      • روانی: به طرفین قرارداد آرامش خاطر می‌دهد

      #حقوقی #مشاوره_حقوقی #قراردادها #عقد_خارج_لازم

       

       

      🎯 نمونه‌های بیشتر از کاربردهای عملی عقد خارج لازم:

      ۱- در قراردادهای مشارکت مدنی:

      ✍️ شرط می‌کنند که:

      “شریک حق فسخ یکجانبه مشارکت را ندارد مگر با توافق همه شرکا”

      📍 فایده: جلوگیری از فروپاشی ناگهانی کسب‌وکار

      ۲-در وکالت‌های مالی مهم:

      💼 مثال:

      “وکالت در مدیریت دارایی‌ها به همراه شرط عدم عزل در ضمن عقد بیع یک ملک”

      📍 فایده:  اطمینان از تداوم مدیریت حرفه‌ای دارایی‌ها

      ۳-در قراردادهای پیمانکاری:

      🏗️ شرایط:
      “پیمانکار حق فسخ قرارداد را ندارد مگر در صورت تخلف کارفرما”

      📍 فایده: تضمین تداوم پروژه‌های عمرانی

      ۴-در توافق‌های خانوادگی:

      👨👩👧👦  مورد استفاده:

      “شرط عدم فسخ حق سکونت در ضمن عقد هبه خانه به فرزند”

      📍 فایده:  حفظ حقوق والدین در سالخوردگی

      ۵-در قراردادهای وام:

      💰کاربرد:
      “شرط عدم فسخ وکالت در وصول طلب در ضمن عقد رهن”

      📍  فایده: اطمینان از وصول مطالبات بانکی

       

      📌 ۳نکته طلایی برای استفاده مؤثر:

      ۱️⃣ همیشه از عبارات صریح استفاده کنید:

      “طرفین به عنوان عقد خارج لازم توافق می‌کنند که…”

      ۲️⃣ مشخص کنید چه عقد جایزی را می‌خواهید غیرقابل فسخ کنید

      ۳️⃣ مشورت با وکیل را فراموش نکنید!

       

      ⚖️ نمونه شرط پیشنهادی برای قراردادها:

      “به موجب عقد خارج لازم و به عنوان شرط ضمن عقد [نام عقد لازم]، طرفین توافق می‌کنند که قرارداد [نام عقد جایز] غیرقابل فسخ خواهد بود.”

       

      🎯 فایده عقد خارج لازم: راهکاری هوشمندانه برای تضمین قراردادها

      عقد خارج لازم مانند یک “قفل امنیتی” برای قراردادهای شما عمل می‌کند. این نهاد حقوقی کاربردهای مهمی دارد:

      ۱ایجاد ثبات در قراردادهای جایز

      • تبدیل قراردادهای سست (مانند وکالت) به توافق‌های پایدار
      • مثال: وکالت بلاعزل در طلات که شوهر نمی‌تواند آن را لغو کند

      ۲جلوگیری از فسخ یکجانبه

      • ممانعت از برهم خوردن ناگهانی قرارداد توسط یک طرف
      • مثال: شرط عدم فسخ قرارداد مشارکت تجاری

      ۳کاهش ریسک‌های حقوقی

      • ایجاد اطمینان خاطر برای طرفین قرارداد
      • مثال: تضمین وصول طلب در قراردادهای مالی

      ۴حفظ حقوق طرف ضعیف‌تر

      • حمایت از کسی که ممکن است مورد سوءاستفاده قرار گیرد
      • مثال: شرط وکالت غیرقابل عزل برای زنان در عقد نکاح

      ۵انعطاف در تنظیم قراردادها

      • امکان شخصی‌سازی توافق‌ها بر اساس نیازهای خاص
      • مثال: شرط عدم فسخ قرارداد وکالت در معاملات ملکی

      نکته کلیدی: این تکنیک زمانی مؤثر است که:

      ✔️ به درستی و با عبارات حقوقی دقیق تنظیم شود

      ✔️ در قالب یک عقد لازم (مانند نکاح یا بیع) ثبت گردد

      ✔️ با مشورت وکیل متخصص تهیه شده باشد

       

      🎯 نمونه‌های کاربردی و جذاب از فایده عقد خارج لازم:

      ۱. در قراردادهای ازدواج (شرایط ضمن عقد)

      • مثال: “شرط وکالت بلاعزل زن در طلاق ضمن عقد نکاح”

      فایده:
      ✔️ جلوگیری از عزل یکجانبه وکالت توسط مرد

      ✔️ تضمین حقوق زن برای درخواست طلاق

      ✔️ ایجاد امنیت روانی برای زوجه

      ۲. در مشارکت‌های تجاری

      • مثال: “شرط عدم فسخ مشارکت در ضمن عقد بیع ملک تجاری”

      فایده:
      ✔️ جلوگیری از خروج ناگهانی یکی از شرکا

      ✔️ حفظ ثبات کسب‌وکار

      ✔️کاهش ریسک‌های مالی

      ۳. در قراردادهای پیمانکاری

      • مثال: “شرط تداوم همکاری در ضمن عقد اجاره کارگاه”

      فایده:
      ✔️ تضمین ادامه همکاری تا پایان پروژه

      ✔️ جلوگیری از تغییر ناگهانی پیمانکار

      ✔️ ایجاد تعهد بلندمدت

      ۴. در وکالت‌های مالی مهم

      • مثال: “وکالت بلاعزل در مدیریت دارایی‌ها ضمن عقد صلح”

      فایده:
      ✔️ اطمینان از تداوم مدیریت حرفه‌ای

      ✔️ جلوگیری از عزل ناگهانی وکیل

      ✔️ حفظ ثبات در سرمایه‌گذاری‌ها

      ۵. در قراردادهای خانوادگی

      • مثال: “شرط حق سکونت مادام‌العمر ضمن عقد هبه خانه”

      فایده:
      ✔️ تضمین اسکان والدین در سالخوردگی

      ✔️ جلوگیری از اخراج یکجانبه

      ✔️ حفظ کرامت سالمندان

       

      💡 ۳ نکته طلایی برای استفاده بهینه:

      ۱️⃣ صراحت در عبارات:

      • از جملاتی مانند “به عنوان عقد خارج لازم” حتما استفاده کنید

      ۲️⃣ ثبت رسمی:

      • بهتر است در سند رسمی تنظیم شود

      ۳️⃣ مشاوره تخصصی:

      • حتما با یک وکیل متخصص مشورت کنید

       

      ⚖️ نمونه شرط پیشنهادی:

      “به موجب عقد خارج لازم و به عنوان شرط ضمن عقد [نام عقد اصلی]، طرفین توافق می‌کنند که [نام عقد جایز] به هیچ وجه قابل فسخ یکجانبه نخواهد بود.”

       

       

      📌 چرا این روش هوشمندانه است؟

      • از نظر قانونی کاملاً معتبر است
      • در دادگاه‌ها قابل استناد است
      • هزینه‌های ناشی از فسخ قرارداد را کاهش می‌دهد
      • به روابط طرفین ثبات می‌بخشد

       

      🎯 نمونه‌های ناب و کاربردی از فایده عقد خارج لازم در زندگی واقعی:

      ۱. در طلاق توافقی (طلاق خلع)

      • مثال: “شرط وکالت بلاعزل زن در طلاق ضمن عقد ازدواج”
      • چرا مفید است؟

      ✔️ زن می‌تواند بدون نیاز به اثبات عسر و حرج خود را مطلقه کند

      ✔️ شوهر حق عزل این وکالت را ندارد

      ✔️ از تنش‌های دادگاه خانواده جلوگیری می‌کند

       

      ۲. برای سرمایه‌گذاران استارتاپ‌ها

      • مثال: “شرط عدم عزل مدیر عامل در قرارداد سرمایه‌گذاری”

      مزایا:
      ✔️ سرمایه‌گذاران نمی‌توانند یکباره مدیر را تغییر دهند

      ✔️ ثبات مدیریتی برای استارتاپ ایجاد می‌شود

      ✔️ اعتماد بنیان‌گذاران افزایش می‌یابد

      ۳. در قراردادهای اجاره‌نامه تجاری

      • ترفند: “شرط تمدید خودکار اجاره در ضمن عقد صلح”

      فایده:
      ✔️ مستاجر امنیت شغلی پیدا می‌کند

      ✔️ از افزایش ناگهانی اجاره‌بها جلوگیری می‌شود

      ✔️ مالک هم در بلندمدت سود می‌برد

      ۴. برای هنرمندان و ورزشکاران

      • کاربرد: “شرط عدم فسخ قرارداد در ضمن عقد شرکت”

      نتیجه:
      ✔️ هنرمند از لغو ناگهانی قراردادها در امان می‌ماند

      ✔️ باشگاه نمی‌تواند یکطرفه قرارداد را فسخ کند

      ✔️ حقوق هر دو طرف تضمین می‌شود

      ۵. در وقف‌نامه‌های خانوادگی

      • نوآوری: “شرط عدم عزل متولی در ضمن عقد وقف”

      اثرات:
      ✔️ از تغییر مداوم متولی جلوگیری می‌شود

      ✔️ ثبات در مدیریت موقوفه ایجاد می‌شود

      ✔️ نسل‌های آینده هم از ثبات برخوردار می‌شوند

       

      🔥 ۵ نکته حیاتی که باید بدانید:

      ۱️⃣ این شرط باید صریح و شفاف باشد

      ۲️⃣ بهتر است در سند رسمی ثبت شود

      ۳️⃣ برای هر نوع عقد جایزی قابل استفاده است

      ۴️⃣ می‌توان محدودیت زمانی برای آن قرار داد

      ۵️⃣ حتی با فوت یکی از طرفین باقی می‌ماند

      نمونه عملی تنظیم شرط:

      “به عنوان عقد خارج لازم و شرط ضمن عقد نکاح، زوج وکالت بلاعزل و غیرقابل عزل خود را به زوجه در امر طلاق اعطا می‌نماید.”

       

      📞 نیاز به مشاوره تخصصی برای مورد خاص خود دارید؟

      کافی است شرایط خود را شرح دهید تا راهکار حقوقی مناسب را ارائه دهم.

      🔍 نکات کلیدی درباره حق فسخ در این نوع قراردادها:

      1. ماهیت عقد خارج لازم
      • در واقع یک قفل حقوقیروی قراردادهای جایز است
      • هدف اصلی: سلب حق فسخ یکجانبهاز طرفین
      • مثال کلیدی: وکالت بلاعزل در طلاق
      1. موارد استثنایی حق فسخ

      ✅ با توافق طرفین قابل فسخ است

      ✅ با حکم دادگاه در موارد خاص:

       

      • تخلف از شروط اساسی
      • عدم امکان اجرای قرارداد
      • اثبات انعقاد قرارداد با اکراه
      1. محدودیت‌های فسخ

      ✖️ عدم امکان فسخ یکجانبه حتی اگر:

      • یکی از طرفین پشیمان شود
      • شرایط اقتصادی تغییر کند
      • یکی از طرفین به مزایای بهتری دست یابد
      1. راهکارهای حقوقی در صورت نیاز به فسخ
      • اقدام از طریق دادگاه صالح
      • ارائه مدارک محکمه‌پسنددال بر:
        • سوءاستفاده طرف مقابل
        • تغییر اساسی در شرایط
        • عدم امکان ادامه قرارداد
      1. نمونه شرط عدم فسخ

      “به موجب عقد خارج لازم، طرفین به صورت متقابل حق فسخ یکجانبه این قرارداد را از خود سلب می‌نمایند.”

       

      ⚠️ هشدارهای مهم:

      • این شرط باید صریح و واضحباشد
      • بهتر است در سند رسمیثبت شود
      • مشورت با وکیل متخصصقبل از امضاء ضروری است

       

      📌 چک‌لیست پیش از امضاء:

      1. آیا محدودیت فسخ برای شما قابل پذیرش است؟
      2. آیا موارد فسخ توافقی پیش‌بینی شده است؟
      3. آیا راهکارهای جایگزین برای اختلافات در نظر گرفته شده؟

       

      🎯 ادله اثبات دعوا در خصوص عقد خارج لازم شفاهی

      🔍 مهم‌ترین دلایل قابل استناد در دادگاه:

      1. شهادت شهود(ماده ۲۳۰ قانون آیین دادرسی مدنی)
        • شرایط شاهد:

      ✔️ حداقل ۲ مرد یا ۱ مرد + ۲ زن

      ✔️ دارای شرایط عدالت

      ✔️ حضور در زمان انعقاد عقد

      1. اسناد و مدارک(ماده ۱۲۸۴ قانون مدنی)
        • شامل:
          • مکاتبات مرتبط (پیامک، ایمیل)
          • فایل‌های صوتی/تصویری (با رعایت شرایط قانونی)
          • یادداشت‌های شخصی تاریخ‌دار
      1. امارات قضایی(ماده ۱۳۲۱ قانون مدنی)
        • مانند:
          • رفتار متعاقب طرفین
          • پرداخت‌های مالی مرتبط
          • اقرار ضمنی یکی از طرفین
      1. کارشناسی رسمی
        • در مواردی مانند:
          • بررسی اصالت اسناد
          • تحلیل محتوای مکاتبات
          • ارزیابی مدارک الکترونیکی

       

      ⚠️ محدودیت‌های مهم:

      • شهادت زنان به تنهایی کافی نیست
      • نوار صوتی بدون اطلاق طرف مقابل ارزش اثباتی ندارد
      • اسناد عادی در مقابل انکار اثر کمتری دارند

       

      📌 راهکارهای تقویت ادله:

      1. ثبت یادداشت‌های مشروح با تاریخ دقیق
      2. تهیه فایل‌های صوتی با ذکر تاریخ و موضوع
      3. نگهداری کلیه مکاتبات مرتبط
      4. اخذ تأییدیه از افراد حاضر در مذاکرات

       

      💡 نکته پایانی:

      این مکانیسم زمانی مؤثر است که:

      ✅ به درستی و با عبارات صریح تنظیم شود

      ✅ توسط وکیل متخصص بررسی گردد

      ✅ در سند رسمی ثبت شود

       

       

      📌 یادآوری مهم:

      برای جلوگیری از چالش‌های اثباتی:

      ✅ همیشه قراردادها را مکتوب تنظیم کنید

      ✅ از مشاوره حقوقی تخصصی بهره ببرید

      ✅ مدارک را بایگانی نمایید

      دعای خیر:

      پیروز و سربلند باشید و همیشه در پناه حق. 🙏✨

      [ارتباط با ما از طریق پیج اینستاگرام یا تماس مستقیم]

      همیشه پاسخگوی شما هستیم

تصرف عدوانی چیست؟

تصرف عدوانی چیست؟

معنای اصطلاحی تصرف: تصرف که از آن به ید (دست) هم تعبیر می‌شود عبارت است از سلطه و اقتداری که شخص به‌طور مستقیم یا به واسطه غیر، بر مالی دارد.

بررسی تصرف عدوانی با رویکرد حقوقی:

ماده ۱۵۸ قانون آئین دادرسی مدنی دادگاه‌های عمومی و انقلاب دعوای تصرف عدوانی را چنین تعریف می‌کند: «دعوای تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می‌نماید .» این تعریف فقط شامل اموال غیرمنقول است؛ پس اگر کسی به صورت عدوانی اتومبیل یا تلفن همراه یا مال منقول دیگری را از تصرف او خارج سازد، تعریف فوق این موارد را شامل نخواهد شد. اگر مال با رضایت متصرف سابق از تصرف او خارج شده باشد و به تصرف دیگری درآید سپس متصرف سابق از رضایت خویش پشیمان شده و عدول نماید، عنوان تصرف عدوانی بر فعل متصرف لاحق صادق نخواهد بود.

در دعوای تصرف عدوانی شخصی که ادعا دارد مال از ید او خارج شده نیازی ندارد به مالکیت خود استناد کند بلکه کافی است تصرف سابق خود بر مال را به اثبات برساند. کسی که در دعوای تصرف عدوانی شکست می‌خورد می‌تواند پس از آن دعوای مالکیت مطرح کند امّا عکس این قضیه ممکن نیست.

قانون در خصوص تعریف دعوای تصرف عدوانی در  ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی بیان می دارد که : «دعوای تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می نماید.»

بنا بر ماده فوق می‌توان اینگونه برداشت که تصرف عدوانی در خصوص اموال غیر منقول قابل تحقق می‌باشد و در مورد اموال منقول نمی‌توان از تصرف عدوانی صحبت به میان آورد و در خصوص عدوان مهم عدم رضایت متصرف سابق می‌باشد و در صورت رضایت پیشین عدول از آن نمی‌توان به تصرف عدوانی استناد کرد همچنین در تصرف عدوانی صرف تصرف سابق کفایت کرده و نیاز به اثبات مالکیت نمی‌باشد این امر در ماده ۱۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی مورد توجه قرار گرفته است . البته لازم به ذکر است که ماده ۱۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی، مالکیت خواهان تنها اماره‌ای بر سبق تصرفات وی بوده و خلاف آن قابل اثبات است.

سه معیار مطرح در دعوای تصرف عدوانی:

  • اثبات سابقه تصرف خواهان
  • اثبات لحوق تصرف خوانده (تصرفات بعدی خوانده)
  • اثبات عدوانی بودن تصرف (اینکه مال بدون اجازه متصرف سابق به تصرف دیگری درآمده است)

 مـاده ۱۴۱ قـانون آیین دادرسی مدنی،  در خصوص ارکان دعوای تصرف عدوانی می‌باشد که ارکان این دعوا را شامل سه مورد سابقه تـصرفات خـواهان،  الحاق تصرف جدید خوانده و عدوانی بودن تصرف عنوان می‌کند.

‌نکته قابل توجه در این قسمت این می‌باشد که مدت زمان تصرف سابق خواهان باید به اندازه‌ای باشد کـه او عرفـاً متصرف شناخته شود و این مدت بنا بر نظر قاضی و عرف می‌تواند متفاوت باشد.

تصرف عدوانی علاوه بر جنبه حقوقی دارای جنبه کیفری نیز بوده و قابل تعقیب کیفری می‌باشد این مهم در ماده ۶۹۰  قانون مجازات اسلامی مورد توجه قرار گرفته است و قانون‌گذار برای متصرف عدوانی مجازات تعیین نموده است .
براساس ماده ۶۹۰  قانون مجازات اسلامی، هرکس به وسیله صحنه‌سازی از قبیل پی‌کنی، دیوارکشی، تغییر حد فاصل، امحای مرز، کرت‌بندی، نهرکشی، حفر چاه، غرس اشجار و زراعت و امثال آن به تهیه آثار تصرف در اراضی مزروعی اعم از کشت شده یا در آیش زراعی، جنگل‌ها و مراتع ملی شده، کوهستان‌ها، باغ‌ها، قلستان‌ها، منابع آب، چشمه سارها انهار طبیعی و پارک‌های ملی، تأسیسات کشاورزی و دامداری و دامپروری و کشت و صنعت و اراضی موات و بایر و سایر اراضی و املاک متعلق به دولت یا شرکت‌های وابسته به دولت یا شهرداری‌ها یا اوقاف و همچنین اراضی و املاک و موقوفات و محبوسات و اثلاث باقیه که برای مصارف عام‌المنفعه اختصاص یافته یا اشخاص حقیقی یا حقوقی به منظور تصرف یا ذی‌حق معرفی‌کردن خود یا دیگری، مبادرت نماید یا بدون اجازه سازمان حفاظت محیط زیست یا مراجع ذی‌صلاح دیگر مبادرت به عملیاتی نماید که موجب تخریب محیط زیست و منابع طبیعی گردد یا اقدام به هرگونه تجاوز و تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق در موارد مذکور نماید به مجازات یک ماه تا یک سال حبس محکوم می‌شود.

انواع تصرف عدوانی

طبق قانون تصرف عدوانی به دو نوع تقسیم می‌گردد. تصرف عدوانی کیفری و تصرف عدوانی حقوقی. هر کدام از آن‌ها دارای شرایط خاصی هستند:

  • تصرف عدوانی کیفری

تصرف عدوانی کیفری به معنای تصرف مالی که متعلق به شخص دیگری است. آن هم با اطلاع از اینکه مال تعلق به شخص دیگری دارد. به لحاظ قانونی تصرف عدوانی کیفری جرم محسوب می‌گردد و در صورت اثبات جرم، شخص از یک ماه تا یک سال به  حبس محکوم می‌گردد. این نوع تصرف برای اموال غیر منقول اطلاق می‌گردد.

  • تصرف عدوانی حقوقی

تصرف عدوانی حقوقی در ماده ۱۵۸ مورد اشاره قرار گرفت لازم به ذکر است که تفاوت این نوع تصرف با تصرف عدوانی کیفری در اثبات مالکیت و تقدیم دادخواست می‌باشد زیرا در بعد حقوقی تصرف سابق کافی بوده و نیاز به اثبات مالکیت نیست در حالی که برای اقامه کیفری باید مالکیت به اثبات برسد. برای پیگیری حقوقی می‌بایست دعوا حتماً در قالب برگه چاپی مخصوص که همان دادخواست می‌باشد مطرح گردد.

البته لازم به ذکر است که نباید از وجود و یا عدم وجود سوءنیت نیز غافل شد.

بررسی تصرف عدوانی با رویکرد حقوقی

قانون در خصوص تعریف دعوای  تصرف عدوانی در  ماده ۱۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی بیان می‌دارد که : «دعوای تصرف عدوانی عبارت است از ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می نماید.»

بنابر ماده فوق می‌توان اینگونه برداشته که تصرف عدوانی در خصوص اموال غیر منقول قابل تحقق می‌باشد و در مورد اموال منقول نمی‌توان از تصرف عدوانی صحبت به میان آورد و در خصوص عدوان مهم عدم رضایت متصرف سابق می‌باشد و در صورت رضایت پیشین عدول از آن نمی‌توان به تصرف عدوانی اسناد کرد همچنین در تصرف عدوانی صرف تصرف سابق کفایت کرده و نیاز به اثبات مالکیت نمی‌باشد این امر در ماده ۱۶۱ قانون آیین دادرسی مدنی مورد توجه قرار گرفته است. البته لازم به ذکر است که  ماده ۱۶۲ قانون آیین دادرسی مدنی، مالکیت خواهان تنها اماره‌ای بر سبق تصرفات وی بوده و خلاف آن قابل اثبات است.

 مـاده ۱۴۱ قـانون آیین دادرسی مدنی،  در خصوص ارکان دعوای تصرف عدوانی می‌باشد که ارکان این دعوا را شامل سه مورد سابقه تـصرفات خـواهان،  الحاق تصرف جدید خوانده و عدوانی بودن تصرف عنوان می‌کند.

‌نکته قابل توجه در این قسمت این می‌باشد که مدت زمان تصرف سابق خواهان باید به اندازه‌ای باشد کـه او عرفـاً متصرف شناخته شود و این مدت بنا بر نظر قاضی و عرف می‌تواند متفاوت باشد.

بررسی تصرف عدوانی با رویکرد کیفری

ذیل مادۀ ۶۹۰  قانون مجازات اسلامی عنصر قانونی جرم تصرف عدوانی را تشکیل می‌دهد. در موضوع تصرف عدوانی کیفری، قاضی موظف است پس از طرح شکایت برابر آئین دادرسی کیفری رسیدگی نماید و علاوه بر مجازات مجرم، حسب مورد به رفع تصرف عدوانی، حکم بدهد این مادۀ قانونی (۶۹۰) فقط دربارۀ اموال غیرمنقول است و اموال منقول را شامل نمی‌شود و در خصوص اموال منقول، همچنان باید به قانون اصلاح قانون جلوگیری از تصرف عدوانی مصوب ۱۳۵۲ استناد نمود. در رویکرد کیفری فقط احراز واقع لازم است و دادگاه پس از احراز اینکه تصرف فعلی من غیر حق و عدوانی است رای صادر می‌کند برخلاف رویکرد حقوقی که برای صدور رای سه موضوع، سبق تصرف مدعی، لحوق تصرف مشتکی‌عنه و عدوانی بودن تصرف او لازم است.

نکته : در صورت حصول شرایط مذکور در تبصره ۲ مادۀ ۶۹۰ صدور قرار بازداشت موقت متصرف عدوانی، الزامی است.

امتیازات دعوای تصرف عدوانی

  • نیازی به ارائه دلیل مالکیت (مانند سند رسمی) از طرف خواهان نیست.
  • دعاوی تصرف عدوانی خارج از نوبت رسیدگی می‌شوند.
  • برای صدور دستور موقت نیازی به اخذ تأمین از خواهان برای خسارات احتمالی نیست.
  • هزینه دادرسی دعوای تصرف عدوانی به دلیل غیر مالی بودن آن مقطوع و ارزان است.

تفاوت تصرف عدوانی و دعوای خلع ید

با توجه به اینکه تصرف عدوانی و خلع ید از دعاوی تصرف می‌باشند بعضا پیش می‌آید که افراد و وکلا در خصوص این دو دعوا خلط ایجاد کرده و حتی در دادخواست خود به اشتباه این دو را به جای هم به کار برده و همین باعث رد دعوا یا اخطار رفع نقص می‌شود. درست است که هر دو از دعاوی تصرف محسوب می‌باشند امّا بین این دو مهم ترین تفاوتی که وجود دارد بحث اثبات مالکیت می‌باشد وجود دارد که در خصوص دعوای خلع ید باید مالکیت به اثبات برسد و برا‌ی قاضی مالکیت خواهان محرز شود در حالی که برای تصرف عدوانی صرف تصرف سابق کفایت کرده و نیاز به اثبات مالکیت نمی‌باشد.

تفاوت های تصرف عدوانی و دعوای خلع ید

یکی از مواردی که در دعوای تصرف عدوانی مورد توجه است، تفاوت تصرف عدوانی و دعوای خلع ید است.

این تفاوت‌ها عبارتند از:

  • دعوای تصرف عدوانی برای اموال غیر منقول قابل طرح است. دعوای خلع ید هم برای اموال منقول هم غیر منقول قابل طرح است.
  • دعوای تصرف عدوانی را می‌توان خارج از نوبت رسیدگی کرد. دعوای خلع ید را نمی‌توان خارج از نوبت رسیدگی نمود.
  • در دعوای خلع ید حتماً باید حکم قطعی صادر شود تا حکم لازم الاجرا شود. در دعوای تصرف عدوانی قبل از قطعیت حکم هم می‌شود آن را به موعد اجرا گذاشت. بنابراین پس از صدور حکم مبنی بر رفع تصرف عدوانی، اجراییه صادر و رای اجرا می‌شود.
  • تفاوت مهم دیگر بین دعاوی تصرف عدوانی و خلع ید این نکته است که دعاوی تصرف دعاوی غیر مالی هستند و هزینه دادرسی آن‌ها نیز مانند دیگر دعاوی غیرمالی خواهد بود. اما هزینه در دعوای خلع ید، بر اساس قیمت ملک مشخص خواهد شد.
  • همانطور که در مبحث پیش ذکر شد، در دعاوی سه‌گانه سبق تصرف باید مورد اثبات قرار گیرد. اما در خلع ید، برخلاف دعاوی مربوط به تصرف لازم است تا مالکیت فرد مورد اثبات قرار بگیرد.

نکته های مهم در مورد تصرف عدوانی:

  • نکته ی اول اینکه بعد از اثبات عدوانی بودن تصرف متصرف، مالک می‌تواند اجرت المثل ایام تصرف را از متصرف مطالبه نماید. که این میزان اجرت المثل با نظر کارشناس مشخص خواهد شد.
  • نکته دیگری که باید مدنظر قرار گیرد این موضوع است که: بعداز اثبات عدوانی بودن تصرف متصرف، مالک می‌تواند درخواست صدور حکم خلع ید متصرف را از دادگاه تقاضا نماید. این در صورتی است که مالک بتواند مالکیت خود را از طریق اسناد رسمی به اثبات برساند و قراردادی بین طرفین نباشد.
  • نکته دیگری که باید مد نظر قرار گیرد این است که مجازات تصرف عدوانی می‌تواند تشدید شود. در این خصوص ماده ۶۹۳ قانون مجازات اسلامی بیان داشته است که در هر زمانی که شخصی به موجب حکم قطعی محکوم به خلع ید از مال غیر منقولی یا محکوم به رفع مزاحمت یا رفع ممانعت از حق شده است و سپس بعد ‌از اجرای حکم مورد حکم را عدواناً متصرف شده باشد یا اقداماتی بدون مجوز انجام بدهد علاوه بر رفع تجاوز به حبس از شش ماه تا دو سال نیز محکوم ‌خواهد گردید. بنابر این تکرار تصرف عدوانی می‌تواند باعث تشدید مجازات شود.

داخواست تصرف عدوانی تحت چه شرایطی رسیدگی می‌شود؟

اولین قدم برای طرح یک دعوی، دادخواهی از طریق تنظیم یک دادخواست برای رسیدگی در یک دادگاه حقوقی صالح است بنابراین باید در اولین فرصت به یکی از دفاتر خدمات قضایی محل زندگی خود مراجعه و دادخواست حقوقی خود را برای ثبت ارائه دهید.

پس از ثبت دادخواست، به دادگاه صالح ارجاع می‌شود و در آنجا با تعیین شعبه رسیدگی و تعیین وقت دادرسی شما احضار و دفاعیات خود را مطرح می‌نمایید.

مطابق ماده ای از قانون آیین دادرسی مدنی دعوی تصرف یعنی متصرف سابق، مدعی است که شخص دیگری بدون رضایت او مال غیر منقولی را از تصرف او خارج کرده و ادعای تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می‌نماید بنابر این صرف اثبات تصرف سابق کافی است و نیازی به ادله دیگری نیست حتی سند رسمی مالکیت، و دادگاه بر مبنای همان تصرف حکم صادر می‌نماید.

عناصر تشکیل دهنده جرم تصرف عدوانی

جرم تصرف عدوانی دارای سه عنصر می‌باشدکه در ادامه توضیح داده خواهد شد.

عناصر تشکیل دهنده جرم تصرف عدوانی:

  • عنصر قانونی: ماده ۶۹۰ قانون مجازات
  • عنصر مادی:

 الف) عمل فیزیکی:   عمل فیزیکی جرم تصرف عدوانی، اقدام به تصرف املاک متعلق به دیگری است

 ب) شرایط و اوضاع و احوال لازم:

  1. وجود مال غیر منقول: موضوع جرم تصرف عدوانی تصرف مال غیرمنقول متعلق به دیگری است
  2. عدم رضایت مالک یا ذی حق:اصولاً عدم رضایت مالک لازمه تحقق جرایم علیه اموال و مالکیت است، رضایت مالک در این جرایم وصف کیفری را از عمل مرتکب می‌زداید.
  • عنصرروانی:

الف: علم به موضوع: عالم بودن به اینکه مال متعلق به دیگری می‌باشد.

ب: سوءنیت عام و خاص: دارا بودن عمد در فعل نیز لازم می‌باشد.

تصرف عدوانی در ملک مشاع: دعوی تصرف عدوانی در دو بعد حقوقی وکیفری قابل بررسی است:

  • دعوای تصرف عدوانی حقوقی در ملک مشاع

قانون‌گذار در ماده ۱۶۷ قانون آیین دادرسی مـــدنـــی در ایـــن رابـطــه مــوضــوع را حــل نـمـوده و بـه‌صراحت اعلام داشته است: در صورتی که ۲ یا چند نفر، مال غیرمنقولی را به طور مشترک در تصرف داشته یا استفاده می‌کرده‌اند و بعضی دیگر مانع تصرف یا استفاده یا مزاحم استفاده بعضی دیگر شـونـد، حسب مورد در حکم تصرف عدوانی یا مزاحمت یا ممانعت از حق محسوب و مشمول مقررات این فصل (فصل هشتم قانون آیین دادرسی مدنی) خواهند بود.

  • دعوای تصرف عدوانی کیفری در ملک مشاع

قانون گذار به خاطر اهم شمردن موضوع دعوای تصرف عدوانی دو راهکار (حقوقی – کیفری) برای رفع حالت تصرف عدوانی پیش بینی کرده است.

در مورد تصرف عدوانی هرچند یک نظریه مشورتی از سوی اداره حقوقی قوه قضاییه به شماره ۷۵۹۹/۷ -۱۳۷۲/۱۰/۲۶ با استناد به رأی وحدت رویه مذکور صادر و جرم تصرف عدوانی در ملک مشاع قابل تحقق دانسته شده است؛ اما باید اذعان داشت که این رأی وحدت رویه قابل تسری به این مورد نیست و با توجه به اصل تفسیر مضیق متون جزایی و تفسیر آنها به نفع متهم باید قائل به نظری شد که ارتکاب این جرم را در ملک مشاع ممکن نمی‌داند. بنابراین چنین شکوائیه‌ای باید با قرار منع تعقیب روبه‌رو شود و شاکی از طریق حقوقی اقدام کند.

‌باید توجه داشت که در بعد حقوقی این دعوا، همان‌گونه که گفته شد، سبق تصرفات خواهان مهم است؛ در حالی که در بعد کیفری با توجه به ماده ۶۹۰  قانون مجازات اسلامی به نظر می‌رسد اثبات مالکیت شاکی مورد نظر قانون‌گذار بوده  است.

مهلت شکایت تصرف عدوانی 

باتوجه به اینکه تصرف عدوانی جزء جرایم قابل گذشت است که با رضایت و گذشت شاکی تعقیب آن موقوف می‌شود. بر اساس ماده ی ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی در جرایم تعزیری قابل گذشت هرگاه متضرر از جرم در مدت یک سال از تاریخ اطلاع از وقوع جرم، شکایت نکند، حق شکایت کیفری او ساقط می‌شود مگر اینکه تحت سلطه ی متهم بوده یا به دلیلی خارج از اختیار، قادر به شکایت نباشد که در این صورت مهلت مزبور از تاریخ رفع مانع محاسبه می‌شود. هر گاه متضرر از جرم قبل از انقضای مهلت مزبور فوت کند و دلیلی بر صرف نظر وی از طرح شکایت نباشد هر یک از ورثه وی در مهلت شش ماه از تاریخ وفات حق شکایت دارد.

نحوه طرح دعوی تصرف عدوانی

دعوای تصرف عدوانی توسط متصرف سابق علیه متصرف فعلی مطرح می‌شود.

دادگاه صالح به رسیدگی به دعوای رفع تصرف عدوانی، دادگاه محل وقوع ملک مورد تصرف می‌باشد. از جمله دلایلی که می‌توان جهت اثبات ادعا مطرح نمود می‌توان به شهادت شهود، ارائه مدارکی مانند وکالت نامه، اجاره نامه و … که ثابت نماید ملک وی در تصرف خوانده بوده و مدت آن تمام شده است، ارائه مدرکی که نشان دهد معامله‌ای که بین او و متصرف صورت گرفته است به جهتی از جهات باطل یا فسخ گردیده و … اشاره نمود.

در صورتی که خواهان مالک رسمی ملک شناخته شود می‌تواند اجرت المثل ایام تصرف را نیز ضمن دعوای رفع تصرف عدوانی بخواهد.

در صورتی که دادگاه پس از بررسی اسناد و مدارک ارائه شده ، تصرف خوانده را غیر قانونی تشخیص دهد رای به رفع تصرف عدوانی صادر می‌نماید. همچنین خواهان می‌تواند قبل از صدور رای، تقاضای صدور دستور موقت نماید و دادگاه در صورتی که دلایل وی را موجه تشخیص دهد، دستور جلوگیری از ایجاد آثار تصرف و یا تکمیل اعیانی از قبیل احداث بنا و غرس اشجار یا کشت زرع یا از بین بردن آثار موجود را در ملک مورد دعوا صادر می‌نماید.

رسیدگی به دعوا تصرف عدوانی چگونه صورت میگیرد؟

مطابق با ماده ١٧٧ قانون آیین دادرسی مدنی، رسیدگی به دعوای تصرف عدوانی، تابع تشریفات رسیدگی نیست و رسیدگی آن بدلیل اهمیت زیاد، خارج از نوبت می‌باشد.

در حال حاضر میتوان اینگونه بیان نمود که برای طرح دعوای تصرف عدوانی، دو راه وجود دارد:

  • اقامه دعوای حقوقی مطابق قانون آیین دادرسی مدنی مصوب سال ١٣٧٩.
  • اقامه دعوای کیفری مطابق با ماده ۶٩٠ قانون مجازات اسلامی.

نکته مهم این است که هر چند عنوان هر دو دعوا، تصرف عدوانی است امّا خواهان اختیاری در انتخاب یکی از آنان ندارد بلکه مطابق با دلایلی که در اختیار دارد، باید یکی از دعاوی را طرح نماید.

در خصوص اجرای رای رفع تصرف عدوانی ماده ۱۷۵ قانون آیین دادرسی مدنی بیان می‌دارد:

در صورتی که رای صادره مبنی بر رفع تصرف عدوانی باشد، بلافاصله به دستور مرجع صادرکننده توسط اجرای دادگاه ضابطین دادگستری اجرا خواهد شد و درخواست تجدیدنظر مانع اجرا نمی‌باشد در صورت فسخ و در مرحله تجدیدنظر، اقدامات اجرایی به دستور دادگاه اجرا کننده حکم به حالت قبل از اجرا اعاده می‌شود و در صورتی که محکوم به، عین معین بوده و استرداد آن ممکن نباشد، مثل یا قیمت آن وصول و تأدیه خواهد شد.

مجازات جرم تصرف عدوانی

براساس ماده ۶۹۰  قانون مجازات اسلامی هر فرد اقدام به هر نوع تصرف از نوع عدوانی یا به وجود آمدن مزاحمت یا ممانعت از حق در مورد های مذکور نماید به مجازات ۱ ماه تا یک سال حبس محکوم می‌شود و دادگاه موظف به رفع تصرف یا رفع مزاحمت یا ممانعت از حق می‌باشد.

جرم تصرف عدوانی از جمله جرایم قابل گذشت بوده و بدون شکایت شاکی خصوصی قابل پیگیری نیست و با توجه به مجازات اندک این جرم و قرار گرفتن در درجه ۷ تعزیری مستقیماً در دادگاه رسیدگی می‌شود.

مزیت داشتن مشاور در دعاوی تصرف عدوانی

استفاده از مشاور در تمامی پرونده‌های حقوقی و کیفری بسیار مفید بوده که در ذیل به صورت مختصر دلیل به کارگیری مشاور در چنین پرونده‌هایی را شرح می‌دهیم:

مزایای داشتن مشاور در دعاوی تصرف عدوانی

  1. تفکیک تصرف عدوانی از دعاوی مشابه
  2. تخصص و تبحر بالا در پیگیری و تنطیم لوایح به دلیل تجربه‌های پیشین
  3. طرح دعوای کیفری در صورت وجود شرایط تحقق و حصول نتیجه بهتر و زمان بری کمتر
  4. صرف کردن زمان کمتر و اخذ نتیجه بهتر
  5. دستیابی به حقوق از دست رفته
  6. رعایت مواعد قانونی و استفاده از ادله در زمان مناسب
facebook print