داوری به زبان ساده
داوری به این معنا است که طرفین یک دعوا یا اختلاف یا یک قرارداد توافق میکنند که دعاوی خود را از طریق شخص یا اشخاصی غیر از دادگاه و قاضی مورد رسیدگی قرار داده و حل و فصل نمایند. بهعبارت دیگر رسیدگی به دعوا در خارج از دادگاه با توافق طرفین را داوری میگویند.
داوری به همراه مذاکره و صلح و سازش یکی از راههای جایگزین حل و فصل اختلافات (Alternative dispute resolution) یا ADR میباشد؛ به طور کلی هر راهی که به حل و فصل دعوا خارج از دادگاه بیانجامد زیر مجموعه ADR است.
در کلیه موارد ADR از جمله داوری توافق طرفین شرط اساسی است به این معنا که اگر طرفین بر راههای جایگزین حل اختلاف توافق نکنند مجبور به حل اختلاف از طریق دادگاه هستند.
آیا داوری در نظام حقوقی ایران پذیرفته شده است؟
پاسخ مثبت است؛ در قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی یک باب به مبحث داوری اختصاص یافته که از ماده ۴۵۴ تا ۵۰۱ این قانون را شامل میشود.
فرآیند داوری با توافق طرفین آغاز میشود؛ به این صورت که طرفین یا داور را با توافق یکدیگر تعیین میکنند و یا اینکه تعیین داور را به شخص دیگری واگذار میکنند، حال این شخص ثالث میتوان دادگاه، موسسه، شرکت و یا هر شخصی از مردم باشد.
بعد از تعیین داور توسط طرفین، اگر داور مسئولیت رسیدگی به اختلاف را بپذیرد که اصطلاحاً به آن قبولی داوری میگویند، با ابلاغ جلسه رسیدگی طرفین دلایل، مدارک و ادعاهای خود را به داور ارائه میکنند و داور به همه مواردی که در صلاحیت او باشد رسیدگی خواهد کرد.
بعد از پایان رسیدگی، داور رای را صادر میکند و به طرفین دعوا ابلاغ میکند. کسی که رای داور علیه او صادر شده مکلف است ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای، مفاد آن را اجرا کند؛ در غیر اینصورت کسی که رای به نفع او صادر شده میتواند اجرای رای داور را از دادگاه درخواست کند. اجرای احکام دادگستری رأی داور را مانند رأی دادگاه اجرا خواهد کرد.