مسئولیتهای حقوقی و فنی مهندس ناظر در پروژههای ساختمانی از دید کارشناس رسمی دادگستری
مقدمه
مهندس ناظر یکی از ارکان اصلی در نظام فنی و اجرایی کشور است. اما در سالهای اخیر، افزایش تعداد پروندههای قضایی مرتبط با تخلفات ساختمانی باعث شده نقش و مسئولیت مهندس ناظر بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد. در این میان، کارشناس رسمی دادگستری در زمان بروز اختلاف یا حادثه، وظیفه دارد با بررسی دقیق مدارک، مشخص کند آیا قصور یا تقصیر از جانب ناظر وجود داشته یا خیر.
تعریف مهندس ناظر و حدود مسئولیت او
طبق ماده ۳۴ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، مهندس ناظر شخصی است که بر اجرای صحیح عملیات ساختمانی مطابق با نقشههای مصوب و مقررات ملی ساختمان نظارت دارد. اما نظارت بهمعنای حضور دائم در کارگاه نیست؛ بلکه شامل بازدیدهای دورهای و تنظیم گزارشهای رسمی به مراجع ذیربط است.
انواع مسئولیتهای مهندس ناظر
- مسئولیت فنی: نظارت بر اجرای صحیح عملیات ساختمانی از نظر مصالح، روش اجرا، ایمنی و انطباق با نقشهها.
- مسئولیت حقوقی: پاسخگویی در برابر کارفرما و مراجع قضایی در صورت وقوع خسارت ناشی از قصور در نظارت.
- مسئولیت انتظامی: پیگرد انضباطی از سوی سازمان نظام مهندسی در صورت تخلف از آییننامهها.
نقش کارشناس رسمی در بررسی پروندههای مرتبط با ناظر
در صورت بروز حادثه، ریزش یا شکایت از ناظر، کارشناس رسمی دادگستری موظف است:
- نقشهها، پروانه و گزارشهای نظارت را بررسی کند.
- بازدید میدانی انجام دهد.
- و مشخص کند قصور فنی یا عدم اطلاعرسانی از سوی ناظر وجود داشته یا خیر.
گزارش کارشناسی رسمی در این موارد مبنای قضاوت دادگاه و تصمیمگیری درباره میزان مسئولیت ناظر است.
خطاهای رایج مهندسین ناظر
- تأخیر در ارسال گزارش به شهرداری.
- عدم مستندسازی بازدیدهای میدانی.
- امضا یا تأیید کار بدون بازدید واقعی.
- نظارت همزمان بر چند پروژه بدون حضور کافی.
این خطاها معمولاً باعث مسئولیت حقوقی و فنی برای ناظر میشوند.
توصیههای کارشناس رسمی به مهندسین ناظر
- مستندسازی تمام بازدیدها و مکاتبات.
- اطلاعرسانی کتبی هرگونه مغایرت اجرایی.
- خودداری از امضا در پروژههایی که حضور فیزیکی نداشتهاند.
- استفاده از گزارشهای عکسدار و امضا شده.
نتیجهگیری
مسئولیت مهندس ناظر فراتر از امضا و تأیید است؛ او ضامن ایمنی، کیفیت و انطباق پروژه با مقررات است. در صورت بروز حادثه یا شکایت، گزارش کارشناسی رسمی دادگستری تعیینکننده میزان قصور یا سهلانگاری خواهد بود. مستندسازی دقیق و پایبندی به اصول نظارت، بهترین سپر دفاعی در برابر هرگونه مسئولیت است.
سوالات متداول
۱.آیا ناظر باید در تمام مراحل اجرا حضور داشته باشد؟
خیر، نظارت شامل بازدیدهای مرحلهای است، اما مستندسازی این بازدیدها الزامی است.۲.اگر کارفرما از دستور ناظر تخلف کند، چه باید کرد؟
ناظر باید موضوع را کتبی به مرجع صادرکننده پروانه (مثلاً شهرداری)گزارش کند.۳.در صورت وقوع حادثه، آیا ناظر مسئول است؟
در صورت اثبات قصور در انجام وظیفه نظارتی، بله. در غیر این صورت، مسئولیت متوجه مجری یا کارفرماست.
.png)
