اخبار و مطالب آموزشی

آیا تعیین درصد تقصیر در صلاحیت کارشناسان رسمی دادگستری است؟

مقدمه

یکی از پرسش‌های مهم در پرونده‌های قضایی، بیمه‌ای و ساختمانی این است:
آیا تعیین درصد تقصیر در صلاحیت کارشناس رسمی دادگستری است یا قاضی پرونده؟
این مقاله با نگاهی حقوقی و کاربردی به این موضوع می‌پردازد.

مستندات قانونی

۱. ماده ۲۶ قانون کارشناسان رسمی دادگستری (۱۳۸۱)

کارشناس مکلف است نظر خود را صریح و روشن و مستدل اعلام کند، ولی حق اظهارنظر قضایی یا حقوقی ندارد.

۲. ماده ۲ قانون مسئولیت مدنی (۱۳۳۹)

هر کس در نتیجه عمل خود موجب ضرر دیگری شود، مسئول جبران آن است مگر اینکه ثابت کند ضرر ناشی از عوامل خارج از اراده او بوده است.
🔎 تعیین میزان مسئولیت (درصد تقصیر) در صلاحیت دادگاه است.

۳. ماده ۵۲۸ قانون آیین دادرسی کیفری (۱۳۹۲)

دادگاه می‌تواند در امور تخصصی از نظر کارشناسان استفاده کند، اما ملزم به تبعیت از آن نیست.
🔎 یعنی کارشناس صرفاً نظر فنی می‌دهد، قاضی تصمیم قضایی می‌گیرد.

وظایف واقعی کارشناس

• توصیف وضعیت فنی حادثه یا اختلاف
• معرفی اشخاص و عوامل مؤثر در وقوع حادثه
• توضیح رابطه علت و معلولی بین قصور اشخاص و نتیجه

❌ کارشناس نباید بگوید «کارفرما ۳۰٪ مقصر است».
✅ باید بگوید «عدم نصب حفاظ ایمنی توسط کارفرما، یکی از عوامل سقوط کارگر بوده است.»

مثال‌های کاربردی

تصادف رانندگی

• راننده الف: سرعت غیرمجاز
• راننده ب: تغییر مسیر ناگهانی
• معبر: فاقد علائم هشدار

👨‍🔧 کارشناس این عوامل را شرح می‌دهد.
👨‍⚖️ قاضی درصد تقصیر را مشخص می‌کند.

حادثه ساختمانی

• داربست بدون مهاربندی
• کارفرما نظارت ایمنی نکرده
• مهندس ناظر گزارش نداده

👨‍🔧 کارشناس عوامل را توضیح می‌دهد.
👨‍⚖️ قاضی میزان مسئولیت هر شخص را تعیین می‌کند.

📊 جدول مقایسه‌ای وظایف کارشناس و اختیارات قاضی

اگر دادگاه از کارشناس درصد تقصیر بخواهد

کارشناس باید بنویسد:
«نظر به اینکه تعیین درصد تقصیر از اختیارات مقام قضایی است، اینجانب صرفاً به بیان عوامل فنی مؤثر در وقوع حادثه اکتفا می‌کنم.»

جمع‌بندی

• تعیین درصد تقصیر، وظیفه قاضی است نه کارشناس.
• کارشناس فقط عوامل فنی و نقش اشخاص را شرح می‌دهد.
• ورود کارشناس به تعیین درصد تقصیر می‌تواند تخلف انتظامی باشد.

✅ توصیه کاربردی: همیشه در گزارش کارشناسی پاراگراف ثابت زیر درج شود:

«تعیین درصد تقصیر در صلاحیت مقام قضایی است. اینجانب صرفاً عوامل فنی و نقش اشخاص را تشریح می‌نمایم.»

❓ پرسش‌های متداول

۱. آیا تعیین درصد تقصیر وظیفه کارشناس است؟
خیر. فقط قاضی می‌تواند درصد تقصیر تعیین کند.

۲. وظیفه کارشناس چیست؟
شرح عوامل فنی و معرفی اشخاص مؤثر.

۳. قاضی چگونه درصد تقصیر را تعیین می‌کند؟
با استناد به نظر کارشناس، اظهارات طرفین و دلایل دیگر.

۴. ورود کارشناس به درصدبندی چه تبعاتی دارد؟
ممکن است گزارش بی‌اعتبار شود یا تخلف انتظامی محسوب گردد.